KORONAWIRUS (COVID-19) A „MIĘDZYNARODOWE” POSTĘPOWANIA SPADKOWE 21 lipca 2020
Aktualna sytuacja epidemiologiczna może – paradoksalnie – wpłynąć na sprawniejsze zakończenie niektórych postępowań spadkowych – dlaczego? Odpowiedzi na to pytanie należy poszukiwać w art. 15 zzs1 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 875)[1].
Pandemia koronawirusa doprowadziła do odwołania tysięcy rozpraw, znacząco odsuwając w czasie możliwość zakończenia spraw sądowych. Ta niepewność w sposób szczególny dotyczy postępowań, w której stronami czy uczestnikami są osoby niemieszkające na co dzień w Polsce. Tymczasem przed tutejszymi Sądami toczy się wiele spraw dotyczących nieruchomości wchodzących w skład spadku po osobach, których prawdopodobni następcy prawni mieszkają w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Australii czy innych odległych zakątkach globu.
Do tej pory przyjazd tych osób często warunkował zakończenie takich „międzynarodowych” postępowań spadkowych, a to z uwagi na konieczności odebrania od nich zapewnienia spadkowego[2]. Aktualnie – mimo że możliwości podróżowania zostały znacznie ograniczone – pojawiła się szansa na znaczne usprawnienie tej czynności.
Zgodnie bowiem z brzmieniem przywołanego już art. 15 zzs1 : W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy- Kodeks postępowania cywilnego […]2) przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, […] a żadna ze stron nie sprzeciwiła się przeprowadzeniu posiedzenia niejawnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia ich o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne.
Choć kwestia ta budzi pewne wątpliwości, praktyka prowadzonych przez Kancelarię spraw pokazuje, iż w takim wypadku Sąd (przewodniczący) może – kierując sprawę na posiedzenie niejawne – dopuścić odebranie od spadkobiercy zapewnienia spadkowego na piśmie. Takie rozwiązanie przynosi wiele pozytywnych rezultatów. Po pierwsze, pozwala na znaczne przyspieszenie zakończenia postępowania spadkowego, jako że odpada konieczność wyznaczania kolejnych terminów rozpraw w celu wysłuchania spadkobiercy, którego przyjazd (zwłaszcza w obecnych warunkach) łączy się z pewną dozą niepewności. Z drugiej strony to rozwiązanie daje także możliwość obniżenia kosztów postępowania – ograniczając je w tym zakresie (odebrania zapewnienia spadkowego) do wydatków związanych z obiegiem korespondencji i jej ewentualnym tłumaczeniem.
Już z powyższych powodów należy pozytywnie postrzegać wykładnię analizowanych przepisów przyjętą przez (przynajmniej niektóre) Sądy. Minimalizując ryzyko nieuwzględnienia wniosku o odebranie przez Sąd zapewnienia spadkowego w takiej formie należy rozważyć połączenie go z ewentualnym żądaniem o dokonanie tej czynności za pomocą środków elektronicznych – umożliwiających komunikację na odległość.
To z kolei otwiera pytanie czy i w jaki sposób Sądy poradzą sobie z wymuszoną przez pandemię rewolucją techniczną. Odpowiedź na to zagadnienie może już jednak przynieść sama praktyka.
[1] Art. 15zzs1 został dodany przez art. 46 pkt 21 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz.U.2020.875) zmieniającej m.in. tzw. „Tarczę antykryzysową 2.0” (tj. ustawę dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [Dz.U. poz. 374, 567, 568 i 695]) z dniem 16 maja 2020 r.
[2] Art. 671 k.p.c. [Zapewnienie spadkowe]
§ 1. Za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.
§ 2. W zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome:
1)o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
2)o testamentach spadkodawcy.
§ 3. Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie.
Aktualna sytuacja epidemiologiczna może – paradoksalnie – wpłynąć na sprawniejsze zakończenie niektórych postępowań spadkowych – dlaczego? Odpowiedzi na to pytanie należy poszukiwać w art. 15 zzs1 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 875)[1].
Pandemia koronawirusa doprowadziła do odwołania tysięcy rozpraw, znacząco odsuwając w czasie możliwość zakończenia spraw sądowych. Ta niepewność w sposób szczególny dotyczy postępowań, w której stronami czy uczestnikami są osoby niemieszkające na co dzień w Polsce. Tymczasem przed tutejszymi Sądami toczy się wiele spraw dotyczących nieruchomości wchodzących w skład spadku po osobach, których prawdopodobni następcy prawni mieszkają w Stanach Zjednoczonych, Izraelu, Australii czy innych odległych zakątkach globu.
Do tej pory przyjazd tych osób często warunkował zakończenie takich „międzynarodowych” postępowań spadkowych, a to z uwagi na konieczności odebrania od nich zapewnienia spadkowego[2]. Aktualnie – mimo że możliwości podróżowania zostały znacznie ograniczone – pojawiła się szansa na znaczne usprawnienie tej czynności.
Zgodnie bowiem z brzmieniem przywołanego już art. 15 zzs1 : W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich, w sprawach rozpoznawanych według przepisów ustawy- Kodeks postępowania cywilnego […]2) przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, […] a żadna ze stron nie sprzeciwiła się przeprowadzeniu posiedzenia niejawnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia ich o skierowaniu sprawy na posiedzenie niejawne.
Choć kwestia ta budzi pewne wątpliwości, praktyka prowadzonych przez Kancelarię spraw pokazuje, iż w takim wypadku Sąd (przewodniczący) może – kierując sprawę na posiedzenie niejawne – dopuścić odebranie od spadkobiercy zapewnienia spadkowego na piśmie. Takie rozwiązanie przynosi wiele pozytywnych rezultatów. Po pierwsze, pozwala na znaczne przyspieszenie zakończenia postępowania spadkowego, jako że odpada konieczność wyznaczania kolejnych terminów rozpraw w celu wysłuchania spadkobiercy, którego przyjazd (zwłaszcza w obecnych warunkach) łączy się z pewną dozą niepewności. Z drugiej strony to rozwiązanie daje także możliwość obniżenia kosztów postępowania – ograniczając je w tym zakresie (odebrania zapewnienia spadkowego) do wydatków związanych z obiegiem korespondencji i jej ewentualnym tłumaczeniem.
Już z powyższych powodów należy pozytywnie postrzegać wykładnię analizowanych przepisów przyjętą przez (przynajmniej niektóre) Sądy. Minimalizując ryzyko nieuwzględnienia wniosku o odebranie przez Sąd zapewnienia spadkowego w takiej formie należy rozważyć połączenie go z ewentualnym żądaniem o dokonanie tej czynności za pomocą środków elektronicznych – umożliwiających komunikację na odległość.
To z kolei otwiera pytanie czy i w jaki sposób Sądy poradzą sobie z wymuszoną przez pandemię rewolucją techniczną. Odpowiedź na to zagadnienie może już jednak przynieść sama praktyka.
[1] Art. 15zzs1 został dodany przez art. 46 pkt 21 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. (Dz.U.2020.875) zmieniającej m.in. tzw. „Tarczę antykryzysową 2.0” (tj. ustawę dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych [Dz.U. poz. 374, 567, 568 i 695]) z dniem 16 maja 2020 r.
[2] Art. 671 k.p.c. [Zapewnienie spadkowe]
§ 1. Za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę.
§ 2. W zapewnieniu zgłaszający się powinien złożyć oświadczenie co do wszystkiego, co mu jest wiadome:
1)o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyłączałyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyłyby wraz z nimi;
2)o testamentach spadkodawcy.
§ 3. Pod względem skutków karnych zapewnienie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego zapewnienie.